Robotlar (Ben, Robot) | Isaac Asimov

Orijinal ismi I, Robot olan romanın adı Türkçe'ye kimi yayınevlerince Ben Robot, kimi yayınevlerince Robotlar diye çevrilmiş, benim okuduğum Hürriyet Yayınları baskısının adı Robotlar'dı.

Ben Robot, aslında birbirinden bağımsız öykülerden oluşuyor. Bir robot psikoloğu Susan Calvin'le yapılan bir röportajlar dizisi şeklinde yazılmış roman. Susan Calvin röportaj esnasında mesleğini anlatıyor, robotların insanların yaşamına girdiği ilk yılları, robot haklarını, robot kanunlarını açıklıyor ve meslek yaşamı boyunca karşısına çıkan ilginç olayları okuyucuyla paylaşıyor. Bu ilginç olaylar içinde, insanların robotları ne amaçlarla kullanabilecekleri, robot teknolojisi gerçekten akıllı robot yapabilecek kadar gelişmiş olsa, uygarlığı nelerin bekleyebileceği gibi soruların cevaplarını da alabileceğimiz hikayeler var.

İlk hikayede çocuk bakıcısı olarak kullanılan bir robotu anlatıyor Susan Calvin. Robotların duygularının olup olmadığı konusunda tartışmalar, robot psikojisi diye bir bilim dalı olmasına rağmen hala var. Susan Calvin de Robbie adlı robotu örnek gösteriyor bizlere. Sonraki öykülerde de Üç Robot Yasası'nın değiştirilmesi halinde insanları bekleyen tehlikeleri anlatıyor, robotların kendi akıllarına, kendi iradelerine sahip olmalarının getirebileceği sorunları gözler önüne seriyor.

Peki bu Üç Robot Yasası nedir? Üç Robot Yasası, Isaac Asimov'un öngördüğü, robot biliminin ilerlediği takdirde, akıllı robot yapımında her robotun beynine kazınması gereken üç kural:

1) Bir robot bir insana zarar veremez ya da bir insanin zarar gormesine seyirci kalamaz.
2) Bir robot 1. kuralla çelişmedigi surece bir insanin emirlerine uymak zorundadir.
3) Bir robot 1. ve 2. kuralla çelişmedigi surece kendinin zarar gormesine izin veremez.


Romandaki hikayeler bu yasaların önemini anlatan hikayeler. İşgücünden daha verimli yararlanabilmek için ilk maddenin zayıflatıldığı yapay zekaların, belli bir süre sonra kendi mantıklarını işletebildiklerini gördüklerinde ortaya çıkabilecek tehlikeleri nasıl önlediklerini anlatıyor Susan Calvin. Daha sonra kimsenin bilmediği bir araştırmayı biz okuyucularla paylaşıyor. Zihin okuyan bir robotun yaradılışını ve zihin okuyan bir varlığın, insanları nasıl rahatsız ettiğini, onu nasıl yok etmek zorunda kaldıklarını sadece biz okuyoruz, bu röportajın şanslı okuyucuları olan biz! Sonrasında bir robotun, kendisine bir insan olan şefi tarafından kızgınlıkla söylenen "Ortadan kaybol, seni gözüm görmesin!" sözlerinin komut olarak algılandığını ve robotun ortadan kaybolma yöntemini gülümseyerek okuyoruz.

Okudukça da gerçekten 2010'da nasıl oluyor da hala sadece yerinde sağa sola dönebilen robotlarımız var diye hayıflanıyoruz işte...

Bilimkurgu severlerin elbette kaçırmamaları gereken bir eser.

Not: İnsansı şekilde hareket edebilen robot Asimo'nun ismi, Isaac Asimov'a bir selamdır.

Not 2: The Alan Parsons Project isimli progresif rock grubu, çeşitli romanları konu eden konsept albümler çıkarır. I, Robot isimli bir albümleri de var, bu kitap için çıkarılmış ve çok eğlenceli, çok güzel bir albüm. Albümü de tavsiye ederim.