Yazar, metnini kişiliği tanılamanın zorluğu hakkında bilgi vererek, basit bir örnekle açmış. Kitabın tümü 6 farklı kişilik kuramı yaklaşımı ve bunlar üzerine yapılan çalışmalara ayrılmış. Kültür ve tanımı üzerine bilgi veren yazar, her bölümün sonuna açıklayıcı ve basit bir özet koymuş. İyi bir kuramın özelliklerinden bahsedip vaka incelemelerine değinmiş. İlginç ve sağduyu sahibi pasajlar, konuyu bölmediği gibi kamuoyu ve algı hakkında ilginç bilgiler sunmakta. Kuramcılara dair bolca alıntı kullanan yazar, tüm önemli kuramcıların kişisel ve akademik geçmişlerini pasajlar halinde sunmuş okurlarına. Neredeyse tüm kuramcıların kişisel geçmişleriyle ilgili kuramlar geliştirdikleri bu sayede gözden kaçmıyor.
Bu bölümlerden sonra kuramcılara ve yorumlara geçiyor yazar. Öncelikle Freud ve bilinçaltının keşfinden bahsedip rüya yorumlama, serbest çağrışım tekniği ve dil sürçmelerine değiniyor. Ardından Yeni Freudculara; Adler, Jung, Erikson ve psikanalitiğin kara koyunu Karen Horney ile devam ediyor. Kimlik bunalımı kavramı, Sullivan ve Fromm'un yorumlarına değinip basit ve güzel tablolar kullanarak daha anlaşılabilir kılıyor. Jargonla boğmadan ve akıcı yazmış aynı zamanda. İçe dönük / dışa dönük tipolojisini açıkladıktan sonra, anksiyete ve kaygı, başa çıkma stratejilerine girmiş, bağlanma modelleri ve Bowlby'e geniş yer verip ayırıcı özellik kuramından bahsetmiş.
Karakter testlerini ve eksikliklerini, başarı faktörleri ve başarı algısını, duyuş şiddeti, etkilenirlik, dışa vurma kavramlarından sonra biyolojik yaklaşıma girmiş ve doğal ayıklanmanın psikolojik mekanizmalara nasıl uyarlandığını açıklamış. Kaygı ve toplumsal dışlanma, mizaç ve akademik performans, eş seçimi konularını evrimsel kişilik kuramı üzerinden açıklamış. Varoluşçuluk ekolüne girdiğinde, kişisel sorumluluk, özsaygı, kültürel farklılıklar, "Şimdi ve Burada" yorumlarına yer verip yalnızlık ve açığa vurmada karşılıklılık ilkesine değinmiş. Davranışçılık ekolünde Pavlov, Watson, Skinner gibi boş tahta ( tabula rasa ) ilkesine inanan klinisyenlerin görüşlerine yer verilmiş. Davranışlar, pekiştirme değerleri, beklentiler gibi sert davranışçılık kuramlarından sonra Bandura ve sosyal bilişsel kuramı, cinsiyet ve rol atıfları, androjeni, saldırganlığın gözlem yoluyla öğrenilmesi konuları işlenmiş. Öğrenilmiş çaresizlik ve depresyon arasındaki bağlatılar, kontrol odağı ve başarıya güdülenme konularından sonra Bilişselcilere giriş yapmış. Algı şemaları, kendilik şemaları, olası kendilikler ve NLP, akılcı duygusal terapi ve Ellis'in yorumlaması üzerinde durmuş.
Sona yaklaşırken yeniden gündemde olan Freudcu kavramlara ve bunlarla ilgili çalışmalara yer vermiş. Aktarım ve bastırma üzerinde detaylıca durmuş. Özellikle aktarımın sadece danışman ve danışan arasında gerçekleşmediği, aktarım üzerinden yapılan hatalı genellemeler üzerinden fikirler vakit ayrılmasına değer görüşler olarak karşımıza çıkıyor. En son bölümü tüm bölümlerde incelenen en önemli konuların tartışmalarına ayırmış: Başarı, sağlık, ilişkiler ve iyilik hali hakkındaki karma görüşlere yer vermiş... Bu tartışmalarla kapanış yapmış. Tüm kuramlarla ilgili olarak objektif ve bilimsel bir bakış açısını korumuş ve tüm kuramların güçlü ve eksik yönlerine güzel örnekler vererek tartışmış. Konuyla ilgili olarak yazılmış en güçlü eserlerden birisi kesinlikle, aynı zamanda kaynak kitap. Sözlük ve kaynakçasının 100 sayfaya yakın tuttuğunu belirtirsem ne kadar zorlu ve ciddi bir çalışma ürünü olduğu daha net anlaşılacaktır. Konuyla ilgilenen herkese önerir, keyifli okumalar dilerim. başka incelemelerde görüşmek üzere.
"Yaşamımızın büyük bir bölümü, diğer insanları daha iyi anlamakla ve onların bizi daha iyi anlamasını dilemekle geçer." Gordon Allport
Not: Kitap bir cep kitabı değil, 794 sayfa. Sayfa sayısı ve büyüklüğü dolayısıyla uyarma gereği duydum.
Teşekkür ederim...
YanıtlaSil